Albert Einstein vluchtte in 1933 naar de VS; de Syrische vader van Steve Jobs vluchtte begin jaren vijftig uit Libanon; Freddie Mercury vluchtte in 1964 met zijn familie uit Zanzibar.
Albert Einstein was er een, de Syrische vader van Steve Jobs ook, en het gezin van Queenvoorman Freddie Mercury. Allemaal verlieten ze huis en haard vanwege een oorlog of conflict. En allemaal groeiden ze uit tot grootheden van het land dat hen ontving. Net als Karl Marx. Sigmund Freud. De Dalai Lama. Friedrich Nietzsche. Bob Marley. Marlène Dietrich. Vladimir Nabokov.
Jerry Springer.
Slachtoffer versus profiteur
De afgelopen weken (artikel dateert van september 2015, red.) is er al veel over vluchtelingen gezegd. Maar naarmate het debat vorderde, begon ik iets steeds meer te missen. Want de meeste vluchtelingenpraat valt uiteen in slechts twee visies.
Aan de ene kant die van het - als ‘links’ getypeerde - verliezerssocialisme: de vluchteling als slachtoffer. De arme drommel die om onze hulp en compassie komt vragen. Aan de andere kant die van het - als ‘rechts’ getypeerde - dievenliberalisme: de vluchteling als profiteur. De calculerende gelukzoeker die, met een kaart van Europa en een gloednieuwe iPhone (o, ironie) in de hand, om een uitkering komt vragen.
Op beide perspectieven valt van alles aan te merken. Maar wat ze gemeen hebben, is dit: vluchtelingen komen iets halen - hulp, compassie (links) of onze welvaart, onze banen (rechts). Waar zo’n discussie dan meestal strandt, is in gedeelde tegenzin: ‘We moeten wel,’ als je je compassie voorrang geeft, ‘We kunnen niet,’ als je meer van de realpolitik bent.
Gelukzoekers?
Maar vluchtelingen komen niet alleen maar iets halen. Niet zelden komen ze ook iets brengen. Baanbrekende natuurkundige theorieën. Wereldveranderende technologische uitvindingen. Tijdloze muzikale hits.
Of, als je de lat iets minder hoog wilt leggen: handen aan het bed, schoongeveegde stoepen, witgeverfde muren.
Gelukzoekers? Gelukbrengers, zul je bedoelen.
Lees verder op decorrespondent.nl/gelukzoekers
