Artikel

Spinoza 1632-1677

Op zoek naar de waarheid

Spinoza is de beroemdste filosoof van Nederland: hij behoort tot die kleine groep filosofen die gezichtsbepalend zijn voor de geschiedenis van het westerse denken. Hij gaf een aanzet tot een vrijzinnige uitleg van de bijbel, sprak zich uit voor de democratie en wees op het grote belang van vrijheid van meningsuiting.

De Ethica (voluit Ethica Ordine Geometrico Demonstrata, dat is "op wiskundige wijze uiteengezet"), Spinoza’s meesterwerk, moest de mensen leren hoe ze verlichting van hun lijden konden vinden. Het was geen filosofie omwille van de filosofie, het boek had een praktisch doel. De mens moest leren inzien dat God niet buiten de schepping staat, maar dat alles wat bestaat – en dus ook de mens zelf – een verschijning is van God. Om tot dit heldere bewustzijn te komen was het van groot belang onafhankelijk te zijn en vrij van hevige aanvechtingen. Spinoza gedroeg zich er zelf ook naar: hij argumenteerde altijd kalm, overwogen en redelijk. Hij liet zich niet provoceren. De Ethica lijkt te zijn opgezet als een meetkundig systeem. Spinoza maakt gebruik van definities, axioma’s en stellingen: zo probeert hij in roerige tijden de zaken objectief te benaderen. Door de geschiedenis heen hebben veel lezers zich erover beklaagd dat het boek daardoor zo moeilijk te lezen is. Maar dan heeft Spinoza toch het laatste woord, want de laatste zin van zijn Ethica luidt: ‘Alles wat voortreffelijk is, is even moeilijk als zeldzaam.’

Lees verder op entoen.nu/spinoza