Artikel

De optische illusies van kunstenaar Escher

Door: NPO Kennis

Hij laat vissen in vogels veranderen, kubussen in huizen en in zijn labyrinttekeningen kun je uren verdwalen. We hebben het over: Maurits Cornelis Escher (1898-1972). Hij is één van Nederlands beroemdste kunstenaars en ook buiten de landsgrenzen kennen veel mensen zijn werk.

Bron: M.C. Escher’s “Dag & Nacht” © The M.C. Escher Company, Baarn. Alle rechten voorbehouden. www.mcescher.com

Escher maakt unieke grafische werken, die je herkent aan herhalingen, spiegelingen en optische illusies. Zo veranderen de vormen in zijn werken 'Metamorphose' voortdurend van gedaante. Vierkanten veranderen bijvoorbeeld in salamanders en vissen. Omdat niets is wat het lijkt in zijn werk, kun je je urenlang verwonderen over zijn labyrinttekeningen en verliezen in de magie van de oneindigheid.

In de eerste jaren van zijn kunstenaarschap wil Escher vooral de grafische techniek perfect beheersen. Dat doet hij door houtsneden van Zuid-Europese landschappen te maken. Wanneer hij in 1936 zijn ideeën en fantasieën de vrije loop laat, weet hij het publiek te bereiken. Dat doet hij door in zijn werk met perspectief en onmogelijke ruimtes te spelen. Hiermee creëert hij optische illusies waarin de kijker van de ene in de andere verbazing valt.

In zijn werk maakt hij gebruik van de regelmatige vlakverdeling die vroeger Moorse kunstenaars gebruikten en nog steeds te zien zijn in het Alhambra-paleis in de Spaanse stad Granada. Alleen lieten zij geen herkenbare figuren zien. Escher doet dit wel. Bijvoorbeeld mensen die in dieren overgaan of andersom. Deze vlakken verdubbelt hij zodat het de ‘metamorfose’ van een kringloop suggereert. Met deze vlakvullingen en wiskundige patronen schept hij onmogelijke werelden in zijn werk. Bijvoorbeeld een waterval waarin het water naar boven lijkt te stromen. Het is heel tegenstrijdig en daardoor ook fascinerend. Want hoe doet hij dat?

Om de oneindigheid in zijn werk te creëren gebruikt Escher principes uit de wiskunde van symmetrie en rasters. Hij speelt met concepten als zwaartekracht en perspectief en vertaalt die naar spannende visuele vormen. Dit creatief gebruik van wetmatigheden en wiskundige figuren maakt hem niet alleen geliefd bij kunstliefhebbers, maar ook onder wiskundigen. Zelf vond Escher dat hij "noch bij de kunst, noch bij de wetenschap hoorde, maar dat hij zich er een beetje tussenin bevond".

Meer weten over het leven en werk van Escher? Lees hier het hele artikel van NPO Kennis.