Hoe ontstond de fiets en hoe droeg die bij aan de emancipatie van de vrouw?

De eerste fiets met trappers verschijnt rond 1860 en wordt gemaakt door Ernest Michaux. Omdat men zich steeds sneller wil voortbewegen, maakt Michaux het voorwiel groter. Met elke omwenteling van de trappers leg je zo meer afstand af, waardoor hogere snelheden mogelijk zijn. Eerst maakt men de fiets van hout, maar later van ijzer. Vooral rijke burgers rijden op deze eerste trapfietsen. Hoewel het apparaat een groot succes is, kleven er ook een paar nadelen aan. Zo weegt het metalen frame maar liefst 50 kilo. Rijden op de fiets is daardoor geen pretje: door de harde wielen voel je elke hobbel in de weg. De fiets krijgt dan ook de bijnaam ‘boneshaker’ (bottenschudder).  

Rond 1870 is er vraag naar snellere fietsen, waardoor fabrikanten met steeds grotere voorwielen komen. Hoewel de fiets hard gaat, is hij allesbehalve praktisch. Door het hoge zadel is hulp van anderen of een krukje nodig bij het opstappen. Voor vrouwen, voor wie het in die tijd ongepast is om een broek te dragen, is het vervoersmiddel onbruikbaar. Het apparaat is moeilijk te besturen en er komen regelmatig valpartijen voor. 

In 1890 verschijnt er een veiliger alternatief voor de fiets met het grote voorwiel: de zogenoemde safety bicycle, waarbij beide wielen even groot zijn. Het ontwerp vormt de basis voor de fiets zoals we die vandaag de dag kennen. Het rijwiel heeft voor het eerst pedalen op een trapas die het achterwiel aandrijven met een ketting.

Aan het eind van de negentiende eeuw ontketenen fietsende vrouwen een ware revolutie. Rijke dames worden in die tijd geacht netjes, zwak en afhankelijk te zijn. Lagen met zware rokken, onderkleding en hoge hakken maken het bewegen moeilijk. De welgestelde vrouwen komen weinig buiten; ze werken en studeren niet. Maar tegen het eind van negentiende eeuw komen steeds meer vrouwen in opstand. De opkomst van de fiets, die zich tegelijkertijd voltrekt, maakt deze beweging zichtbaar. Vrouwen gaan en staan waar ze willen, zonder dat ze daar hulp bij nodig hebben. 

Weten waarom juist Nederlanders zoveel fietsen? Lees en bekijk dan het hele verhaal op NPO Kennis.