Dit stereotiepe beeld is de laatste jaren aan het veranderen. In de populaire cultuur is het idee van een puur “mannelijke held” in de vorm van fysiek geweld en machogedrag niet meer dominant. De film Sully (2016), waarin het waargebeurde verhaal wordt verteld van de spectaculaire landing van een Amerikaans passagiersvliegtuig op de Hudsonrivier in New York in 2009, is een voorbeeld van deze verandering. Piloot en tevens held Chesley “Sully” Sullenberger krijgt een menselijk gezicht omdat zijn twijfel en onzekerheid in beeld worden gebracht. De kijker ziet dat hoofdpersoon Sully onzeker is over de vraag of hij datgene wat hij zijn leven lang deed, zorgen voor de veiligheid van zijn passagiers, ook nu goed heeft gedaan.1 Zo krijgt de held een menselijker gezicht. Bovendien heeft ook de vrouw het toneel van de held betreden. In de films GI Jane (1997), Lara Croft (2001) en Jessica Jones (2015) worden deze vrouwelijke heldinnen op een mannelijke manier in beeld gebracht. Het optreden van de heldin wordt in films sterk gekleurd door mannelijke normen.
In dit artikel komt naar voren waaruit heldendom bij vrouwen bestaat. De held, maar vooral de heldin, heeft een omstreden positie binnen de historiografie verkregen. Het levensverhaal van verzetsheldin Tineke Wibaut-Guilonard (1922-1996) maakt duidelijk wat het heldendom van een vrouw betekent. Daarmee staat na lange tijd weer een heldin in de spotlights!
“Wat is een held? Iemand die straffeloos onvoorzichtig is geweest”2 stelde W.F. Hermans in zijn oorlogsroman De donkere kamer van Damokles (1958). In deze definitie is heldendom grotendeels afhankelijk van toeval: je hoeft als het ware alleen maar een beetje risico te lopen, de rest doen de omstandigheden. Heldendom overkomt je.3 Deze – ogenschijnlijk simpele – definitie geeft aan dat het concept heldendom ingewikkeld is. Dat is zeker zo in de historiografie, waar de held na de Tweede Wereldoorlog een omstreden positie heeft verkregen.