Artikel

Terugblik de Maand InZicht 2018

Landelijke inspiratie- en netwerkbijeenkomst 22 maart

Om tot een divers en opstandig programma te komen in oktober organiseerde de Maand van de Geschiedenis op 22 maart dé landelijke inspiratie- en netwerkbijeenkomst de Maand InZicht voor (potentiële) deelnemers, relaties en partners. Ruim tweehonderd erfgoed- en cultuurprofessionals kwamen op deze dag bijeen om zich te laten inspireren rondom het thema Opstand. Hieronder vind je het (beeld)verslag van de Reizende Reporters: Michael Bremmers, Tessa Hofland en Rachelle Stoffels.

Kom in opstand!

“Geschiedenis is een hoer”,

zegt essayist van de Maand van de Geschiedenis 2018 Nelleke Noordervliet. “Iedereen kan gebruik én misbruik van haar maken.” De schrijfster roept de deelnemers van de Maand InZicht op om in opstand te komen en de eer van ‘de geschiedenis’ te verdedigen. “ Zo begint de dag met een duidelijke boodschap en stof tot nadenken.

Nelleke Noordervliet, essayist Maand van de Geschiedenis 2018. Foto Rachelle Stoffels


Alle kleuren van de regenboog

Het belooft een opstandig jaar te worden: het is Jaar van het Verzet en 450 jaar na het begin van de Tachtigjarige Oorlog is ook hier veel aandacht voor. Dit najaar brengen presentator Hans Goedkoop en Camerata Trajectina met Vive le Geus liederen uit de tijd van ‘de’ Opstand ten gehore, toont de NTR de serie 80 jaar Oorlog en presenteert het Rijksmuseum een gelijknamige tentoonstelling.

Het viel niet mee tientallen jaren oorlog en de diverse kanten van dit complexe verhaal samen te vatten, bekent Karin van den Born (eindredacteur NTR). “Het klassieke beeld van een opstand gaat hier niet op”, legt ze uit.

“Het is geen zwart/wit-verhaal, het is niet eens grijs. Het verhaal heeft alle kleuren van de regenboog.”

Camerata Trajectina. Foto Rachelle Stoffels

Opstanden in en tegen Nederland

Nederland was in het verleden niet alleen vrijheidsstrijder, maar ook zelf onderdrukker. “Ik noem in mijn boek 500 oorlogen in Indonesië uit 500 jaar koloniale overheersing”, vertelt journalist Piet Hagen. Hij had er honderden meer kunnen noemen, en toch: “Mensen hebben een mindset van ‘we willen het niet horen’. Velen beginnen direct over de góéde dingen die de Nederlanders daar gedaan zouden hebben.”

V.l.n.r. Guido van Hengel, Piet Hagen, Remieg Aerts en Karwan Fatah-Black. Foto Rachelle Stoffels

Voorzichtigheid is dus geboden bij het narratief dat je kiest voor de vertelling over opstanden, waarschuwen ook de historici in het discussiepanel.

De Belgische opstand van 1830 was complex en niet te vergelijken met andere opstanden, meent Remieg Aerts. En het idee dat Tula’s vrijheidsstrijd op Curaçao een strijd tegen Nederland was, klopt volgens Karwan Fatah-Black niet. “Die opstand was net zo Nederlands als het Palingoproer. Het is bezwaarlijk om te doen alsof het buiten Nederland plaatsvond. Curaçao is nog steeds onderdeel van ons koninkrijk.”


Opstand in de collectie

Al die opstanden bieden legio mogelijkheden, maar hoe vertel je vanuit je eigen collectie over een opstand? Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van documenten, zoals het Plakkaat van Verlatinghe en de grondwetsherziening van 1848, maar ook alledaagse en minder vanzelfsprekende objecten zijn geschikt, vertellen Jacco Hooikammer (collectiespecialist Nederlands Openluchtmuseum) en Huub Sanders (collectiespecialist Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis). Als voorbeelden noemen ze onder meer een rok van de reformbeweging, een katholiek huisaltaar, een patriottisch serviesgoed, affiches van protesten en zelfs een kassei en een kogel. Stuk voor stuk objecten die opstand belichamen in de breedste zin van het woord.

 

Zolang je een goed verhaal vertelt, kun je opstanden op veel verschillende manieren belichten, vindt ook Jan van der Meer van de Stuk van het Jaar-verkiezing, die dit jaar in oktober weer zal plaatsvinden.

“Het is niet zo zeer belangrijk dat  een stuk er fraai uitziet, het gaat vooral om het verhaal erachter.”


Bezieling, relevantie en zingeving

De Maand van de Geschiedenis biedt veel mogelijkheden om een jong(er) publiek te trekken. “Het gaat niet om het verkopen van een product”, leert Padmini Kruitwagen (communicatiemanager Maand van de Geschiedenis) ons. “Het gaat om het bezielen van mensen door relevantie en zingeving.” Daar wordt naar gezocht in de huidige betekeniseconomie. Betrek bijvoorbeeld millennials in de programmering, werk met persoonlijke verhalen en maak het interactief. Op die manier breng je de informatie dichterbij en blijft deze hangen bij bezoekers.

Padmini Kruitwagen, communicatiemanager Maand van de Geschiedenis. Foto Rachelle Stoffels

Laat bij die activiteiten ook zien dat je onderdeel bent van de grotere manifestatie van de Maand van de Geschiedenis. Hilmer Thijs en Matthieu Pieters (ontwerpbureau Studio Hands) leggen uit hoe deelnemers het promotiemateriaal van de Maand kunnen gebruiken om activiteiten er aantrekkelijk uit te laten zien. Vervolgens vertelt Krista Ramakers (websitebouwer Driebit) hoe je je activiteiten precies aanmeldt op de website van de Maand. Met dezelfde look and feel kunnen alle deelnemers meeliften op de bekendheid van het merk Maand van de Geschiedenis, en doelgroepen bereiken die ze doorgaans misschien (nog) niet aanspreken.


Opstand als motor

“Opstand is de motor van de geschiedenis”,

stelt Noordervliet. Mensen willen altijd en overal verandering. Ook Nederland is een opstandig land, vinden historici Luc Panhuysen en Marchien den Hertog. Van de Bataven tot de Indonesiërs en van Tula tot de Patriotten, Noordervliets persoonlijke favoriete opstandelingen.

Dat niet iedere opstand op de barricaden is uitgevochten, kenmerkt de enorme diversiteit. “Taal, religie, muziek, kleding en humor zijn protestmiddelen die al eeuwen gebruikt worden”, vertelt kunsthistorica Eva Rovers.

V.l.n.r. Annemarie Lavèn, Marchien den Hertog, Luc Panhuysen en Eva Rovers

Noordervliet is enthousiast over die verscheidenheid, want het biedt veel mogelijkheden voor de Maand van de Geschiedenis. “Wanneer kwam jij voor het laatst in opstand?” vraagt Panhuysen aan de zaal. De volgende keer kan zomaar in oktober zijn, tijdens de Maand van de Geschiedenis. De Maand InZicht heeft in elk geval genoeg nieuwe inzichten gebracht om mooie activiteiten te verzinnen. Rovers heeft nog een laatste tip:

“Durf vooral te dóén!”

Foto Rachelle Stoffels

Willem Bijleveld, directeur Nederlands Openluchtmuseum. Foto Rachelle Stofffels

Ellen Snoep, programmamanager Maand van de Geschiedenis. Foto Rachelle Stoffels

Foto Rachelle Stoffels

Foto Rachelle Stoffels

Foto Rachelle Stoffels

Foto Rachelle Stoffels

Karin van den Born en Anne Verwaaij van de NTR. Foto Rachelle Stoffels

Foto Rachelle Stoffels

De Reizende Reporters. V.l.n.r. Sietske van der Veen (coördinator), Tessa Hofland, Michael Bremmers en Rachelle Stoffels. Foto Rachelle Stoffels

 Bekijk alle foto's op Flickr.

De Maand InZicht werd mede mogelijk gemaakt door bijdragen van het Nederlands Openluchtmuseum, het Fonds voor Cultuurparticipatie, Historisch Nieuwsblad, de Gelderlandfabriek, Stuk van het Jaar, de Stichting CPNB, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed, de NTR, Driebit, Camerata Trajectina en Studio Hands.