Het grootste talent van Maria Sybilla Merian was haar vermogen om waar te nemen. Ze zag hoe de nerven van een blad liepen, hoe een kikkervisje poten kreeg of hoe een vlinder zijn vleugels spreidde. En die observaties wist ze haarscherp vast te leggen. Merian maakte talloze afbeeldingen van kleine dieren als insecten, amfibieën en reptielen, bij voorkeur op een plant waarmee ze zich voedden of die voorkwam in hun leefomgeving.
Haar creativiteit had ze van geen vreemde. Ze was de stiefdochter van bloemenschilder en kunsthandelaar Jacob Marrel, die in Frankfurt een goedlopende zaak had. Marrel merkte haar begaafdheid op en moedigde haar aan. Hij gaf haar zelf les, want in de zeventiende eeuw mocht een meisje geen opleiding buitenshuis volgen.
Ook mochten vrouwen niet in olieverf schilderen; dat was voorbehouden aan mannen. Vrouwen was alleen toegestaan met waterverf op perkament te werken. Merian wist die beperking uit te buiten: ze leerde waterverf laag voor laag aan te brengen en met kleine pennetjes de details in te vullen. Deze techniek gaf haar afbeeldingen een grote precisie.
Op haar achttiende, in 1665, trouwde Maria Sybilla met een voormalige leerling van haar stiefvader, de architectuurschilder Johan Andreas Graff. Ze vormden samen een kunstenaarshuishouden en kregen twee dochters. Merian gaf tekenles aan dames uit betere kringen en schilderde bloemstukken. Zo verdiende ze geld om zich bezig te houden met het echte werk: een boek over rupsen, dieren die haar al van jongs af aan boeiden.
Het Rupsenboek kwam uit in 1679 en bevatte vijftig kopergravures. Op elke tekening gaf ze de ontwikkelingsstadia van een insectensoort weer. De dieren waren kruipend, als pop, vliegend of zittend op een tak afgebeeld, net als in de echte natuur. Ze was de eerste die de verschillende ontwikkelingsfasen van insecten in één plaat weergaf. Deze uitgave vormde de opmaat voor verder onderzoek. In het boek bedankte ze Andreas voor zijn hulp.
Meer weten over het leven en werk van Maria Sybilla Merian? Lees hier het hele artikel van Historisch Nieuwsblad.
