Tbc-lighuisje van de Groene Kruisvereniging, Olst, 1913-1920 / Collectie Nederlands Openluchtmuseum
Tuberculose is een ernstige ziekte. Dodelijk zelfs. Andere woorden voor tuberculose zijn tbc, tb, tering (van het letterlijk uitteren van het lichaam) en (bij een zeer snel verloop) vliegende tering. 'Open tuberculose' is de zeer besmettelijke vorm. Bacteriën worden overgedragen door hoesten en niesen. Ze nestelen zich ergens in het lichaam, meestal in de longen. In de achttiende en negentiende eeuw is tbc de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland.
Tot de beschikbaarheid van medicijnen tegen tuberculose in de jaren 1950 kunnen patiënten zoals Bep weinig anders dan kuren: rusten in de frisse lucht en heel veel en vet eten. Rijke patiënten zoeken in luxe sanatoria de heilzame lucht van de Alpen of de Middellandse Zee. Voor minder draagkrachtigen zijn er volkssanatoria aan de Noordzee en in de Nederlandse bossen. Niet iedereen krijgt of wenst een behandeling in een sanatorium.
Tbc-patiënt, Zuid-Holland, 1914-1934 / Collectie Nederlands Openluchtmuseum
Bep kuurt thuis. De Groene Kruisvereniging verhuurt voor dit doel lighallen: houten huisjes met grote openslaande deuren, die altijd open staan en aan iedere kant een raam. Licht en lucht, daar draait het om. De huisjes staan in tuinen of op boerenerven. Met een eenvoudig draaimechaniek draai je de huisjes in de zon en uit de wind. Patiënten liggen er de hele dag, en sommigen ook 's nachts. Bij weer en wind, zomer en winter, hitte en kou. Maanden-, sommigen zelfs jarenlang. Tot de ziekte is overwonnen, of totdat de ziekte heeft gewonnen.
Thuiskuurders krijgen regelmatig bezoek van een huisbezoekster of wijkzuster van het Groene Kruis. Ze heeft antwoorden op alle vragen en zorgt voor extra, voedzaam eten. Ze onderwerpt de patiënt en het huishouden aan een streng regime van rust, reinheid en ijzeren regelmaat. Nooit meer zullen de naasten van een patiënt na een huisbezoek het binnenstromen van frisse lucht in een kamer 'tocht' durven te noemen. Zij leren met veel water te reinigen en het lighuisje gezellig te maken, “zonder het te overladen met stofnesten en prullen die niet goed te reinigen zijn”. De zieke krijgt instructies over het juiste gebruik van het sputumpotje en leert om nooit te hoesten zonder doek voor de mond. De huisgenoten moeten afstand houden van de zieke om besmetting te voorkomen.
Wat er omgaat in Bep als ze uur na uur, dag na dag in haar ligstoel ligt, is moeilijk te achterhalen. In de brieven aan haar geliefde is ze opgewekt en optimistisch. Dat wordt ook van haar verwacht. En wat heeft ze veel te doen: brieven schrijven, lezen, naaien, borduren, bezoekers ontvangen... Nooit schrijft ze over eenzaamheid, verveling, de plicht om vaak en veel te eten, de angst voor de dood, de angst voor wat haar te wachten staat, mocht ze weer beter worden. Want het stigma van teringlijder draagt ze voor het leven. In de brieven van Bep is het altijd "bijna Pasen," "bijna zomer," "bijna Kerst." De tijd lijkt voorbij te vliegen. Bep knapt op en wordt weer ziek. Ze overlijdt ruim tien jaar na de diagnose.
In het Nederlands Openluchtmuseum staat een tbc-lighuisje van de Groene Kruisvereniging uit Olst, Overijssel. Het was van de lokale Groene Kruisvereniging. Het huisje is gebouwd tussen 1913 en 1920. Het Groene Kruis had dit soort lighuisjes in een tuin bij het kruisgebouw, maar verhuurde ze ook aan particulieren. Het museum ontvangt het huisje in 1982, 100 jaar na de ontdekking van de tuberculosebacterie door Robert Koch. Koch bewijst dat tuberculose een besmettelijke ziekte is, en geen erfelijke.
Tegenwoordig wordt tuberculose effectief bestreden met medicijnen en het verbeteren van de basisgezondheidszorg. Een vaccinatie kan ernstige gevolgen van de ziekte voorkomen. Toch overlijden wereldwijd jaarlijks bijna 1,5 miljoen mensen aan tuberculose. De toename van medicijn-resistente tuberculosebacteriën is zorgwekkend. Tbc is na corona de meest dodelijke infectieziekte ter wereld.