Artikel

De les van het ambacht

Door: Eva Flipse

Scheepstimmerman Henk van Halteren is een van de vaklieden die in het Nederlands Openluchtmuseum werkt. Zo houdt hij niet alleen een historisch ambacht in stand, maar brengt hij ook kennis over die nog altijd actueel is. Over duurzaam produceren, bijvoorbeeld.

Henk van Halteren aan het werk in Scheepswerf De Hoop. Foto: Nederlands Openluchtmuseum

Bezoekers van het Nederlands Openluchtmuseum kunnen op scheepswerf De Hoop timmerman Van Halteren tegenkomen. ‘Scheepstimmerman is een prachtig vak, een scheppend ambacht, waarbij er iets onder je handen groeit,’ zegt hij. Als 19-jarige jongen ging Van Halteren aan het werk op de botterscheepswerf van zijn schoonvader in het vissersdorp Spakenburg. Honderd jaar geleden bezaten veel plaatselijke families een botter, een type vissersboot.

Na de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 en de inpoldering van Flevoland na de Tweede Wereldoorlog, liepen de visserij en daarmee de vraag naar nieuwe botters terug. Voor de werf dreigde het doek te vallen. Maar in de jaren zeventig daalde het besef in dat de geschiedenis van de Zuiderzeevisserij niet verloren mocht gaan. De botter werd tot monument verklaard. 

Van Halteren vond dat ook het beroep van scheepstimmerman behouden moest blijven en nam de werf van zijn schoonvader over. ‘In het begin was het inkomen mager; soms had ik zelfs helemaal geen loon’, zegt hij. Maar langzaam groeide de vraag naar restauratiewerkzaamheden en zo nu en dan kreeg de scheepswerf in Spakenburg opdracht een nieuwe botter te bouwen.

Vijf jaar geleden droeg Van Halteren de botterscheepswerf over. Sindsdien deelt hij zijn kennis van het ambacht met collega's en bezoekers van het Nederlands Openluchtmuseum op scheepswerf De Hoop. ‘Mensen zijn altijd verwonderd wanneer ik vertel dat we hier in vier à vijf weken tijd met de hand een bootje bouwen, dat daadwerkelijk het water op kan.’ Het benodigde eikenhout haalt Van Halteren zelf uit de natuur: ‘De bossen in en aanwijzen welke bomen je nodig hebt, dat is een wezenlijk onderdeel van ons vak.’

Volgens Frank Hemeltjen, adviseur erfgoedzorg bij het Kenniscentrum voor Immaterieel Erfgoed, kunnen huidige en toekomstige generaties veel leren van dit soort oude ambachten. ‘Zeker tachtig procent van de ambachten is duurzaam van karakter,’ legt hij uit. ‘Restmateriaal wordt in de meeste gevallen niet gezien als afval, maar als materiaal waar je iets mee kunt. Deze manier van kijken kan helpen bij de verduurzaming van productieprocessen.’

Aansluitend bij het jaarthema Aan het werk! presenteert het Nederlands Openluchtmuseum, initiatiefnemer van de Maand van de Geschiedenis, de expositie Makers in beeld, een ambachtenroute en diverse andere activiteiten. Bezoekers betalen alleen een toegangsticket voor het museum; aan de activiteiten zijn geen extra kosten verbonden. Bekijk de agenda voor meer informatie.