Heerenveen Museum
Domela en onze koloniale geschiedenis
In 1816 koloniseert Nederland na eeuwen van handel Nederlands-Indië. De inheemse bevolking wordt na 1830 verplicht 20% van hun landbouwgoederen zoals suiker, thee en koffie af te staan. Mede door het in 1860 verschenen boek Max Havelaar van Multatuli komt er steeds meer kritiek vanuit Nederland op de uitbuiting in de kolonie. Ook Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846 – 1919) trekt zich het lot van de Nederlandse Koloniën aan. In 1889 eist hij als kamerlid van de regering een herstelbetaling aan de Indische bevolking voor de diefstal van ruim 850 miljoen gulden. Daarnaast pleit hij ook voor de afschaffing van de koloniën. Tijdens de gratis online lezing krijgt u meer inzage in de vooruitstrevende gedachten van Domela Nieuwenhuis over de voormalige Nederlandse koloniën. Het geeft een unieke blik op ons koloniale verleden.
Een socialist in de Kamer
Op 2 mei 1888, acht maand na zijn ontslag uit de gevangenis, wordt Domela Nieuwenhuis beëdigd als lid van de Tweede Kamer. Koning Willem III is zo woedend over de verkiezing van Domela dat hij weigert de zitting van de Staten Generaal te openen. De koning is niet de enige, alle Kamerleden weigeren Domela een hand te geven en de zitplaats in het bankje naast hem blijft opvallend leeg. Het eerste optreden van Domela in de Kamer daarentegen is een evenement. De tribunes zitten stampvol. Met zijn interpellatie over de veenstakingen in de Zuidoost hoek van Friesland en zijn protest tegen de gedwongen winkelnering zet hij meteen de toon.
Domela heeft zijn tijd in de Kamer als onaangenaam ervaren, zo schrijft hij in zijn biografie ‘Van Christen tot Anarchist’: “Men wordt heen en weer geslingerd. … Spreekt men te veel - en als socialist kan men altijd wel spreken, want geen voorstel, geen wetsontwerp, geen verzoek of er zit iets achter en er bestaat reden om het op te nemen voor verongelijkten of verongelukten - dan luistert er niemand meer naar u en het heet spoedig: die man moet ook altijd het woord voeren, niemand of niets deugt er bij hem behalve hij zelf. Spreekt men te weinig, dan zou het spoedig heeten: waar blijft hij nu? Hij had altijd zooveel praats buiten de kamer en nu hij erin zit, nu laat hij zich niet hooren. En waar is nu de grens tusschen te veel en te weinig?” Tijdens zijn Kamerlidmaatschap zet hij zich niet alleen in voor het “lot der blanke slaven”, maar trekt zich ook het lot van de inheemse bevolking van de Nederlandse koloniën zeer aan.
Afschaffing en schadevergoeding
Om de kolonie Nederlands-Indië winstgevend te maken voert Nederland in 1830 het cultuurstelsel in, waarbij de inheemse bevolking in plaats van pachtgeld een vijfde van hun landbouwgoederen moet afstaan. Deze goederen zoals suiker, thee en koffie werden in Europa verkocht door de Nederlandsche Handel-Maatschappij. Die partij boekte er tussen 1830 en 1870 zeker 823 miljoen gulden winst mee. Nederland nam zo veel van de inheemse bevolking dat er hongersnoden ontstaan. Domela schrijft: “Zoo wees ik er eens op bij de Indische begrooting, dat wij, kamerleden, die toch eigenlijk niets wisten van de koloniën, door onze stem de zaken van Indië moesten behandelen.” In 1889 eist hij van de regering een herstelbetaling aan de Indische bevolking voor de diefstal van ruim 850 miljoen gulden. Dit voorstel wordt door de andere Kamerleden niet serieus genomen. Op koloniaal gebied doet Domela verder voorstellen als: “geen inkomsten uit opiumpacht, omdat het geld slaan uit zonde is (volgens dr. Kuyper), pacifikatie in Atjeh en besparing op het inkomen der kroon.” Geen van zijn voorstellen worden aangenomen.
Tijdens het gratis webinar krijgt u meer inzage in de vooruitstrevende gedachten van Domela Nieuwenhuis over de voormalige Nederlandse koloniën. Het geeft een unieke blik op ons koloniale verleden. Ferdinand Domela Nieuwenhuis was zijn tijd ver vooruit. Enkele van zijn (in onze ogen nu zeer logische) voorstellen zijn pas na zijn dood gerealiseerd. Andere voorstellen wachten nog steeds op uitvoering.
Praktische info
Datum: 25 oktober 2020, vanaf 11.00 uur
Locatie: online via www.heerenveenmuseum.nl
Entree: gratis
Meer informatie: info@heerenveenmuseum.nl