Welk verhaal vertelt Black Memories?
‘Black Memories is een collagevoorstelling die laat zien hoe het is om zwart te zijn in Nederland, gebaseerd op ervaringen van de spelers en dansers zelf. We vertellen de verschillende verhalen middels dans, tekst en live muziek, voorzien van commentaar.
De voorstelling begint met een verwijzing naar ons slavernijverleden. Je ziet en hoort de extreme verschillen tussen ervaringen van enerzijds witte en anderzijds zwarte mensen uit die tijd. Het witte gedachtegoed tonen we in taal; het zwarte in dans.’
Hoe is het idee voor Black Memories ontstaan en hoe kwam de voorstelling tot stand?
‘Door de Zwartepietendiscussie en de daaruit voortvloeiende uitingen van ongenoegen van zwarte Nederlanders over hun achtergestelde positie en het sluimerende racisme kwam ik op het idee om een voorstelling te maken over de Nederlandse slavernijgeschiedenis. Met Tafel van Vijf maken wij altijd historische voorstellingen met actuele onderwerpen, begeleid door live muziek. Omdat ik vind dat je niet over slavernij kunt praten zonder zwarte acteurs en dansers aan het woord te laten, heb ik contact gezocht met Danstheater Aya. Dit gezelschap werkt regelmatig met zwarte dansers. Hun artistiek leider, Wies Bloemen, was enthousiast over het plan, maar vond het net als ik apert noodzakelijk om ook een zwarte theatermaker aan te trekken. Zo raakte Alida Dors betrokken bij het project.
Alida’s rol bleek essentieel in de productie van de voorstelling. Al snel bleek dat slavernij als hoofdthema niet voldeed aan de behoefte van de zwarte medewerkers. Zij voelden sterk de noodzaak om iets te vertellen over zwart zijn in Nederland in onze eigen tijd, ook al is dat zo verbonden aan de slavernij. Vanuit hun ervaring hebben we vervolgens materiaal ontwikkeld. Het verhaal dat er al lag is toen merendeels van tafel gegaan en schrijver Ayden Dijkstra heeft nieuw materiaal bij geschreven.’
Je vertelde al dat de persoonlijke ervaringen van de dansers en spelers leidend zijn geweest voor de totstandkoming van dit stuk. Is Black Memories daarmee een persoonlijker project voor hen dan andere klussen?
‘Ja, zeker. Dat blijkt ook steeds na afloop in de nagesprekken: daarin voel je dat witte Nederlanders zich niet kunnen voorstellen hoe het is om 24 uur per dag zwart te zijn en daar op de meest onmogelijke momenten op gewezen te worden.’
Heb jij zelf, als witte man, nieuwe dingen geleerd tijdens het werken aan deze productie?
‘Ik ben me voor het eerst bewust geworden van mijn kleur. Nooit eerder had ik mezelf gedefinieerd als “wit”, maar tijdens het productieproces werd ik me daarvan heel erg bewust – en ook van het extreme voordeel dat wit zijn met zich meebrengt. Juist omdat wij ons als witte mensen onbewust superieur achten ontkennen we dat iedereen die dat niet is eigenlijk minder is. Dat terwijl alle niet-witte mensen in onze samenleving zich gediscrimineerd voelen. Dat nieuwe bewustzijn heeft me overtuigd van de noodzaak van deze voorstelling, juist voor witte mensen.’
Tot slot: waarom moet iedereen Black Memories gaan zien?
‘Omdat je je dan bewust wordt van het feit dat niet elke Nederlander hetzelfde behandeld wordt. Dat de meerderheid van onze bevolking bestaat uit witte mensen, die zich niet bewust zijn van hun eigen kleur. Zij beseffen niet dat ze discrimineren, dat niet-witte mensen in ons land veel harder moeten werken om hetzelfde te bereiken als witte mensen.’
Black Memories is in de Maand van de Geschiedenis op verschillende locaties te bekijken. Wil je de voorstelling boeken? Neem dan contact op met Frontaal Theaterbureau.