Wat is hydropolitiek?
‘Ik introduceer de term hydropolitiek als tegenhanger van geopolitiek. Het is gebruikelijk het concept geopolitiek te gebruiken wanneer we naar internationale relaties kijken, maar daarmee kijk je alleen naar wat er op het land gebeurt; geopolitiek gaat over marcherende legers, oprukkende tanks en conflicten over landsgrenzen. Met het begrip hydropolitiek wil ik die geografische aandacht verschuiven naar de zee.
Op zee vinden allerlei ontwikkelingen plaats waar we weinig aandacht voor hebben, maar die immens belangrijk zijn voor de verhoudingen tussen landen. Denk aan de toegang tot havens, het graven van kanalen en het opzetten van nieuwe eilanden. Er is wel geschreven over de geschiedenis op zee, maar vaak richten deze werken zich op één zee. Ik heb deze verschillende bronnen bij elkaar gebracht, wat een vergelijking tussen de zeeën, en tussen zee en land mogelijk maakt.
Ik wil met hydropolitiek ook kijken naar land vanuit het water. Hydropolitiek is niet alleen een vorm van politiek bedrijven, maar een mentaliteit van alle samenlevingen die aan het water leven. Een van de leidende ideeën in mijn boek is dat in veel samenlevingen spanning bestaat tussen het oriënteren op land en op water.
Veel landen hebben een hoofdstad die in het binnenland ligt. Die hoofdstad is de belichaming van geopolitiek, daar zitten de politici die centralisatie nastreven. Daartegenover staan commerciële steden aan het water, die een veel vrijere mentaliteit kennen, zich meer op de markt richten en verbinding zoeken. Denk aan het onderscheid tussen Barcelona en Madrid, Sint-Petersburg en Moskou en Washington D.C. en New York. Bij de geschiedenis van geopolitiek kijken we vaak door de ogen van de hoofdstad, maar ik wil kijken door de ogen van die kuststeden.’
Lees het hele interview op de website van Historisch Nieuwsblad.
Afbeelding: Zeeslag bij Solebay, door Willem van de Velde de Jongere, 1675 (Scheepvaartmuseum).