Artikel

De mystiek rondom Maria Magdalena

Door: Manuela Smit/IsGeschiedenis

Van het Nieuwe Testament tot Jesus Christ Superstar en De Da Vinci Code. Het beeld van Maria Magdalena is door de eeuwen heen meermaals aangepast, aangetast en aangedikt. Zij was eeuwenlang de belichaming van christelijke toewijding. Haar imago is echter al meerdere keren veranderd, van prostituee tot sibille tot mysticus tot celibataire non tot feministisch icoon. Hoe heeft haar reputatie al deze veranderingen ondergaan, wie was zij daadwerkelijk en kunnen wij überhaupt wel stellen dat wij de echte Maria Magdalena kennen?

Maria als mens
Uit het Nieuwe Testament kan men concluderen dat Maria van Magdala (haar geboorteplek, een dorp aan de oever van de Zee van Galilea) een leidend figuur was onder Jezus’ volgelingen. Toen de mannen in dat gezelschap hem in de steek lieten, was Maria van Magdala een van de vrouwen die bij hem bleef, zelfs tot de kruisiging. Ze was aanwezig bij zijn begrafenis, de eerste persoon aan wie Jezus verscheen na zijn herrijzenis en de eerste die het 'goede nieuws' van dat wonder predikte. Dit zijn enkele van de weinige specifieke beweringen over Maria Magdalena in de evangeliën, de beschrijvingen over het leven van Jezus. Uit andere teksten uit de vroegchristelijke tijd lijkt het erop dat haar status als 'discipel' in de jaren na de dood van Jezus zelfs die van Petrus kon evenaren. Deze bekendheid kwam voort uit de intimiteit van haar relatie met Jezus, die volgens sommige verhalen een fysiek aspect had. Maar ook hierover kunnen we niet met veel zekerheid een conclusie trekken.

De maskers van Maria
Of het nou de tijd van Constantijn, de contrareformatie, het romantische tijdperk of het industriële tijdperk is – de heruitvinding van Maria Magdalena vindt telkens weer opnieuw plaats. Van de komst van het celibaat tot de branding van theologische diversiteit als ketterij. In de tijd van Constantijn, zo’n 3 eeuwen na haar dood, werd haar rol in de bijbel, samen met die van vele andere vrouwen, gebagatelliseerd. Constantijn was de eerste christelijke Romeinse heerser. Om het christendom te verspreiden bedacht hij een vorm van het christendom die populair zou zijn bij zijn soldaten. Haar meest recente heruitvinding als de geheime vrouw van Jezus, zoals in bijvoorbeeld Jesus Christ Superstar en De Da Vinci Code, laat zien dat het verdraaien van haar imago nog steeds aan de gang is.

Het is tevens belangrijk om te onthouden dat de vier evangeliën geen ooggetuigenverslagen zijn. Ze werden pas tientallen jaren na de dood van Jezus opgeschreven na verschillende mondelinge vertelsel van de verhalen. Dus als we lezen over Maria Magdalena in elk van de evangeliën krijgen we geen feitelijke geschiedenis, maar herinneringen van herinneringen. Zo wordt het moment in de bijbel waarop een anonieme vrouw met een 'slechte naam' de voeten van Jezus met zalf reinigt als teken van berouw, waarna zij door Jezus werd vergeven, vaak toegeschreven aan Maria Magdalena. Vanwege haar ‘slechte naam’ gaat men ervan uit dat zij een prostituee was, maar hier is geen bevestiging van, noch is het zeker of Maria Magdalena daadwerkelijk de vrouw was die hier wordt beschreven.

Lees het hele verhaal op de site van IsGeschiedenis.