Artikel

Berthe Morisot, vrouw onder de impressionisten

Door: Chris Rachel Spatz/Historiek

De Franse impressionistische kunstschilderes Berthe Morisot wordt geboren in 1841 te Bourges, een Franse provinciestad. Haar vader is prefect van het departement Cher. Ze heeft twee zussen en een broer. Zij en zus Edma erfden hun talent wellicht langs moederszijde van de schilder Jean-Honoré Fragonard. De familie behoort tot de hogere bourgeoisie. In die kringen is het geen bon ton dat vrouwen zich als onafhankelijke wezens profileren en zeker niet als artieste. Vrouwen zijn vriendin, echtgenote, muze of model in de negentiende-eeuwse artistieke mannenclub.

Wanneer ze elf jaar is, verhuist de familie naar de wijk Passy in Parijs. De kunstzinnige zussen hebben geluk dat maman hen schilderlessen laat nemen en dat papa kunstliefhebber is. Ze krijgen hun eerste les in het atelier van de saaie Chocarne die ver woont, in de rue de Lille, en waarvoor ze de paardentram moeten nemen. Een model gehuld in peplos kan hen echter allerminst inspireren. Ze hebben meer geluk met Joseph-Benoît Guichard als leermeester. Ze mogen van hem meesterwerken in het Louvre kopiëren.

De Ecole des Beaux-Arts is nog verboden terrein voor vrouwen. Die zwaait pas de deuren open voor dames in 1897, twee jaar na de dood van Berthe. Het Louvre is op bepaalde dagen de enige plaats waar beginnende kunstenaars van beide geslachten aan hun opleiding kunnen werken. Iedereen leert door te kopiëren. Er heerst een gezellige bedrijvigheid, een sfeer van eensgezindheid en camaraderie. De kunstwerken gaan in dialoog met de artiesten in spe. Hoge tableaus worden vanop ladders minutieus bekeken. Her en der staan ezels opgesteld. Kunst als verbindende factor tussen leeftijden en milieus. Berthe en Edma zitten bij voorkeur voor het werk van Raphaël en Rubens. Maman houdt een oogje in ‘t zeil vanop haar vouwstoeltje terwijl ze borduurt.

Mannen werpen een blik over de schouders van de charmante zusjes. Zo ook Henri Fantin-Latour, een schilder van religieuze taferelen. Dankzij hem breidt de artistieke kennissenkring van de zusjes zich uit en ontvouwt zich een waaier kunstenaars, waaronder James Whistler en Félix Bracquemond. De omgang met deze lui schept bij Berthe een gevoel van ongedwongenheid, vrijheid en zelfstandigheid.

Lees het hele verhaal op de website van Historiek.