Artikel

Saartjie Baartman: de Hottentot-Venus

door: Yuri Visser/Historiek

Begin negentiende eeuw reisde de Khoikhoivrouw Saartjie Baartman door Europa, waar ze onder de artiestennaam Hottentot Venus werd tentoongesteld in verschillende circussen. Baartman was bij het grote publiek vooral populair vanwege haar grote billen. Saartjie Baartman werd in haar leven geëxploiteerd, vernederd en na haar dood werden delen van haar lichaam op sterk water gezet.

Saartjie Baartman werd in 1789 geboren in een Khoisanfamilie in Zuid-Afrika. Haar naam is de Zuid-Afrikaanse variant van het Nederlandse Saartje. Saartjie zal ook een Khoi-naam hebben gehad, maar welke is niet bekend. Baartman was een slavin van een Nederlandse boer in Kaapstad en sprak goed Nederlands. Op een dag werd ze benaderd door de Britse arts Alexander Dunlop, die meende dat in Londen goed geld aan haar viel te verdienen. Baartman zou daar namelijk niet alleen gebruikt kunnen worden als onderzoeksmateriaal, maar ook als bezienswaardigheid voor het grote publiek.

In Europa werd Baartman inderdaad een echte publiekstrekker. Ze was vooral populair bij leden van de arbeidersklasse die zich in een klein theater op Piccadilly Circus vergaapten aan de enorme billen van de Hottentot Venus. Daarnaast werden bezoekers in de gelegenheid gesteld de (voor Europese begrippen) lange schaamlippen van de slavin te bewonderen. Op allerlei spotprenten werden de lichaamskenmerken van Saartjie Baartman nog eens uitvergroot.

Baartman werd geketend tentoongesteld in een kooi. Ze werd gedwongen ‘Afrikaanse dansjes’ te doen en na afloop van de show werd het publiek uitgenodigd haar billen aan te raken, of er zelfs op te gaan zitten. Naar verluidt dronk Baartman grote hoeveelheden sterke drank, mogelijk om de vernederingen te kunnen doorstaan.

Lees het hele verhaal op de website van Historiek.