Artikel

Korte geschiedenis van ‘vrijdag de dertiende’

Gelukkig hebben we vrijdag de dertiende weer achter de rug, zullen veel mensen op zaterdag de veertiende opgelucht constateren. Voor veel bijgelovige mensen is deze datum een angstige dag. Een dag waar ooit eens een tweeëntwintigletterlingowoord voor verzonnen is: paraskevidekatriafobie. Dat is: specifieke angst voor vrijdag de dertiende. Helder is dat zaterdag de veertiende een betere dag is, want dan is het weekend.

Waar komt die angst voor vrijdag de dertiende precies vandaan? En hoe is deze datum historisch uitgegroeid tot een schrikmoment voor velen? Het zal blijken dat het bijgeloof rond vrijdag de dertiende pas ruim 100 jaar oud is.

Onder een ladder doorlopen op vrijdag de dertiende doen veel mensen liever niet. Zanger André Hazes weigerde op te treden op vrijdag de dertiende. Van verscheidene hotels en wolkenkrabbers in de Verenigde Staten is bekend dat de dertiende verdieping ontbreekt. Vaak wordt die verdieping dan 12B of 14A genoemd, of aangeduid met de letter M (de dertiende letter uit het Latijnse alfabet). Zo heet de 13e verdieping van het Trump International Hotel and Tower in Chicago ‘ Mezzanine Floor’. En zo zijn er nog talloze voorbeelden te noemen van het bijzondere fenomeen dat paraskevidekatriafobie genoemd wordt.

Herkomst van paraskevidekatriafobie

Toen ik paraskevidekatriafobie voor het eerst las, angst voor vrijdag de dertiende, kreeg ik spontaan last van hippopotomonstrosesquippedaliofobie, een nogal indrukwekkend woord dat – sarcastisch vanwege zijn eigen lengte – ‘angst voor lange woorden’ betekent. De term paraskevidekatriafobie is bedacht door de Amerikaanse therapeut en historicus Donald E. Dossey (geboren in 1934), die zich gespecialiseerd heeft in het behandelen van mensen die kampten met irrationele angsten. Als je het woord vloeiend kunt uitspreken, zo stelde Dossey, ben je genezen van de angst voor vrijdag de dertiende.

Het woord paraskevidekatriafobie is een samenstelling van de Griekse woorden voor vrijdag de dertiende: paraskevi (vrijdag), deka (10) en tris (3).

Korte geschiedenis van vrijdag de dertiende

Op de vraag wanneer vrijdag de dertiende precies is ontstaan, is geen eenduidig antwoord te vinden. Er zijn verscheidene herkomsten mogelijk. Volgens de eerdergenoemde expert Donald Dossey – oprichter van het Stress Management Center and Phobia Institute in Asheville, North Carolina en schrijver van Holiday Folklore, Phobias and Fun (1992) – komt het ongeluksgetal dertien uit een Noorse sage. Twaalf goden hielden een diner in Walhalla (de hemel), waarop plotseling Loki, de god van chaos en leugens, onuitgenodigd binnenkwam. Daar schoot hij de god Balder – de god van de vreugde – dood, waarna de aarde in rouw gedompeld werd..

Lees verder

Historiek

Dit verhaal is afkomstig van het online platform Historiek,
tevens partner van de Maand van de Geschiedenis. Kijk voor meer verhalen over Geluk op Historiek.