Reizende Reporters Kristel Westerik (links, verslaggever) en Masha Bakker (rechts, fotograaf).
Foto Masha Bakker
Ik denk dat ik het vanzelfsprekend vond om omringd te zijn door Molukse en Indische mensen. Vroeger woonden wij tegenover de Molukse kerk in Zevenaar. Ik vond het er fijn en af en toe glipte ik ook binnen. Ik zat op een basisschool met veel Molukse vriendjes en vriendinnetjes. Ik groeide er mee op, dus voor mij was het normaal. Stelde ik daarom misschien geen vragen?
Een bezoek aan Indonesië heeft mij nieuwsgieriger gemaakt naar dit verleden. En ook al heb ik op veel vragen antwoord gekregen, toch blijven nieuwe vragen komen. Ik wil meer weten! Ik heb dan ook ontzettend zin in vandaag, want Stichting Moluks Historisch Museum organiseert i.s.m. Museum Bronbeek en het Indisch Herinneringscentrum een live magazine met als onderwerp ‘Over Grenzen: 65 jaar Molukkers in Nederland’.
Compilatiefilmpje gemaakt door Kristel Westerik.
Fotograaf Masha Bakker
Het terrein van Museum Bronbeek opgelopen, ga ik de geur van heerlijk eten achterna en loop Kumpulan binnen, waar het live magazine plaatsvindt. Eerst even een kopje koffie en natuurlijk spekkoek. Samen met Victor van de organisatie loop ik het programma kort door en de zaal stroomt al voller.
In de eerste talkshow wordt, onder leiding van Rocky Tuhuteru en antropoloog Fridus Steijlen, het reisdocument van Molukkers besproken. Usman Santi en Wijnand van de Giessen beantwoorden vragen.
Veel Molukkers bleven bewust staatloos. Maar wat waren de gevolgen hiervan?
In Nederland wilden Molukkers de Nederlandse nationaliteit niet aannemen, omdat zij wilden vasthouden aan een uiteindelijke terugkeer naar de onafhankelijke Republiek der Zuid-Molukken. Molukkers dwingen om Nederlands staatsburger te worden, kon niet. Om dan toch te zorgen dat mensen over grenzen konden reizen werd het zogeheten faciliteitenpaspoort ingevoerd. De aanduiding ´nationaliteit: Nederlandse´ is in het faciliteitenpaspoort doorgestreept, dus je bleef bewust staatloos. Maar zelfs met dit paspoort werden staatloze Molukkers bij buitenlandse reizen geconfronteerd met visumkosten, wachttijden en onzekerheid. Ik luister aandachtig naar wat er wordt verteld. Het is niet samen te vatten in een paar zinnen. Het klinkt ook zo onwerkelijk, want zo lang geleden is dit niet.
Foto Masha Bakker
Foto Masha Bakker
Een Molukse man uit het publiek vertelt dat hij tot 2004 een faciliteitenpaspoort had, maar zijn droom om de Molukken te bezoeken, dwong hem een Nederlands paspoort aan te vragen. Hij deed dit uit praktische overweging, maar het was ook een emotioneel besluit, hoor ik hem vertellen, omdat je gedwongen wordt je principes opzij te zetten. Zijn woorden hebben mij erg aan het denken gezet.
Foto Masha Bakker
Foto Masha Bakker
Ik kijk op mijn horloge en de tijd vliegt. Ik vind het zo boeiend en ik baal ervan dat ik niet bij het hele programma aanwezig kan zijn. Voordat ik een kijkje neem in het Indisch Herinneringscentrum, gevestigd op landgoed Bronbeek, komen twee studenten van de Academie Art&Design (Arnhem) vertellen over hun installaties die daar tentoongesteld zijn. Deze studenten hebben gesproken met oud KNIL-militairen over de lange reis die ze in 1951 aflegden, van Indonesië naar de andere kant van de wereld. Wat nam je precies mee naar Nederland? De installaties laten het zien. Met hele families maakte je de overtocht en ik zie vooral veel persoonlijke spullen afgebeeld staan. Toch mis ik de gezichten bij al deze spullen. Want over wie praten we? Een mooie aanvulling op de installaties is de expositie ´Over Zee´, door Machtelt de Vries en fotograaf Corné Sparidaens. Hierin worden prachtige portretten getoond van Molukse en Indische mensen die vertrokken uit hun vaderland. Ik word even met mijn neus op de feiten gedrukt. Ik moet denken aan mijn oma en opa en hoe zij hun reis hebben ervaren. Op die vraag kan ik helaas geen antwoord meer krijgen. Maar gelukkig heb ik vandaag naar anderen kunnen luisteren en hun verhaal gehoord.
Foto Masha Bakker
Foto Masha Bakker
Foto Masha Bakker